św. Mikołaj / St. Nicholas

Mikołaj i czart w Pradze czeskiej, 5.12.2010

Autor: Chmee2, Wikimedia Commons

I have hope that from now on, I won't forget the details of Mikołaj's story! Here you go:

"The Story of St Nicholas: Giving Dowry to Three Poor Girls", 1437. 

Fra Angelico, tempera on wood, Pinacoteca, Vatican. Własność publiczna.

Zgodnie z nią młody Mikołaj, jeszcze przed wyborem na biskupa, miał chciwego i bogatego sąsiada, który drwił z pobożności świętego. Bóg ukarał sąsiada i sprawił, że stracił majątek oraz popadł w skrajną biedę. Gdy nie miał już z czego utrzymać rodziny, postanowił sprzedać swoje trzy córki do domu publicznego, ponieważ nikt nie chciał ich poślubić bez otrzymania stosownego posagu. Mikołaj, po długich rozważaniach tekstów Pisma Świętego i modlitwie, postanowił uratować cnotę dziewcząt. Trzykrotnie, pod osłoną nocy, wrzucał przez okno pieniądze przeznaczone na posag dla każdej kolejnej siostry. Gdy sąsiad wyprawił już dwa wesela, postanowił dowiedzieć się, skąd biorą się TAJEMNICZE pieniądze. Czuwał całą noc i ze zdumieniem odkrył, że to pogardzany przez niego Mikołaj wrzuca po raz trzeci pieniądze przez okno. Podziękował mu zawstydzony i postanowił zmienić swoje życie na zgodne z przykazaniami.[9]

- Wikipedia

According to the legend, young Nicholas, before his appointment as bishop, had a greedy, rich neighbor, who would deride his piety. God punished the neighbor, causing him to lose his fortune and fall into abject poverty. When he had no way of supporting his family, he decided to sell his three daughters to a brothel, because no one wanted to marry they without receiving a suitable dowry. Nicholas, after many years of considering the Holy Scriptures and prayer, decided to save the girls' virtue. Three times, under the cover of night, he threw money for the girls' three dowries through the window. When the neighbor had already hosted two weddings, he decided to find out where the mysterious (TAJEMNICZE) money had come from. He stayed up all night and to his surprise discovered that it was Nicholas, whom he had derided, who was throwing money through the window a third tie. Ashamed, he thanked him and decided to change his life so that he would live according to the commandments.

Swan - Lekcja trzecia

Sanok, jarmark Bożonarodzeniowy, 22.12.2013

Autor: Silar, Wikimedia Commons

Kolęda / Christmas carol: Pójdziemy wszyscy do stajenki

Having made an executive decision, we will be learning and singing this Christmas carol at the Christmas party on 5 December (NB: not 4 December, as previously reported). I have Dawid and Abilka's seal of approval. 

Only those who came got to vote!  :-)   We only will do the first three verses. 

This is my favorite version of this Christmas carol so far, bouncy and unpretentious-- performed by the group Bukowianie from the village of Bukowsko in southeastern Poland (lyrics below):



This is the Bukowianie ensemble before a perforance in nearby Sanok:

Autor: Własność publiczna, Wikimedia Commons.

Here is another version, performed by the employees of Polish Radio One, so you have a taste of contemporary Christmas atmosphere in Poland:

Pójdźmy wszyscy do stajenki

1. Pójdź-my wszy-scy do sta-jen-ki, do Je-zu-sa i Pa-nien-ki

Let's all go to the little stable, to Jesus and the Virgin
Po-wi-taj-my Ma-leń-kiego i Ma-ry-ję Mat-kę Je-go/x2

Let's greet the Little One and His Mother, Maria

2. Wi-taj, Je-zu u-ko-cha-ny, od Pa-tri-ar-chów cze-ka-ny

Welcome, beloved Jesus, awaited by the Patriarchs
Od Pro-ro-ków o-gło-szo-ny, od na-ro-dów u-prag-nio-ny/x2

Announced by the Prophets, yearned for by nations

3. Wi-taj, Dzie-cią-tecz-ko w żło-bie, wy-zna-je-my Bo-ga w To-bie

Welcome, Infant in the manger, we confess God in You
Coś się na-ro-dził tej nocy, byś nas wyr-wał z czar-ta mo-cy/x2
[You were born this night] so that you could pull us from the devil's power

4. Wi-taj Je-zu nam zja-wio-ny, wi-taj, dwa-kroć na-ro-dzo-ny
Welcome, Jesus who has been revealed to us, welcome, he who was born twice
Raz z Oj-ca przed wiek-ów wiek-iem, a te-raz z Mat-ki czło-wie-kiem/x2
Once from the Father ages ago, and now from the Mother, as a man


5. Któż to słyszał takie dziwy? Tyś człowiek i Bóg prawdziwy
Ty łączysz w Boskiej osobie dwie natury różne sobie/x2

6. O Jezu, nasze kochanie, czemu nad niebios mieszkanie
Przekładasz nędzę, ubóstwo i wyniszczasz swoje Bóstwo?/x2

7. O szczęśliwi pastuszkowie, któż radość waszą wypowie!
Czego ojcowie żądali, wyście pierwsi oglądali/x2

8.  Miłości, to Twojej dzieło z miłości początek wzięło
Byś nas zrównał z aniołami, poniżasz się między nami/x2

9.  Spraw to, Jezu, Boskie Dziecię, niech Cię kochamy nad życie
Niech miłością odwdzięczmy miłość, której doznawamy/x2

10. Święta Panno, Twa przyczyna niech nam wyjedna u Syna
By to Jego narodzenie zapewniło nam zbawienie/x2

Dzień Dziękczynienia

(First, guess what Dzień Dziękczynienia is!)

And then... look at all the cute indyki!

Jeden indyk.

Autor: Dimus, Wikimedia Commons

Dwa indyki. 
(Na spacerze. On a walk.)

Autor: Dan Smith, Wikimedia Commons.

Trzy indyki.

(W śniegu. In the snow.)

Autor: Danielle Langlois, Wikimedia Commons.

Cztery indyki.

(Na trawie. On the grass.)

Autor: Ken Thomas, Wikimedia Commons.

ALE...

Pięć indyków.

(Z mamusią. With mommy.)

Autor: Kevin Cole, Wikimedia Commons.

DUŻO indyków.

(Na koncercie. At a concert.)

Autor: Własność publiczna, Wikimedia Commons.

And specially commissioned for this blog:

"W listopadzie" - piosenka dla dzieci (?)

Looking around for a children's song, I came across this one - at first I thought it was of the same ilk like the others I had seen a few days ago -- about the rain, the mud, the dark and the chill of November.

As I let it play on Youtube, the melody seemed rather too somber. I heard the words "W listopadzie" and something about the gloomy weather, but it sounded far too sad to be a song for school kids. Then the words in the following stanzas became clear -- read the translation I've done below to see what the song (conceived for school kids to sing) is really about.

In this song, your grammar task is to pay attention to all the third person plural verbs in the past tense, like dali, ending in -li. You can also notice the locative case which is used here with the preposition w ("in") - w listopadzie (nominative is listopad).

W listopadzie

1. W listopadzie pada deszcz. / In November, rain falls

Wiatr po niebie goni chmury. / Wind chases clouds across the sky

Opadają liście z drzew. / Leaves fall from the trees.

Dzień jesienny, czas ponury. / An autumn day, a gloomy time.

Chociaż trudno, chociaż źle. / Although it is difficult, although it is bad.

I żolnierska, ciężka dola. / And the difficult fate of a soldier.

W taki dzień żołnierze szli / It was on this kind of day that the soldiers went

Na bitewne, straszne pola. / To the terrible battlefields.

Ref. 

W listopadzie, w listopadzie / In November, in November

Młodzi chłopcy nie czekali. / Young boys didn't wait

W listopadzie, w listopadzie / In November, in November

Młode serca Polsce dali. / They gave [their] young hearts for Poland.

Na więzienie nie przystali. / They weren't suitable for prison

Na niewolę nie zgodzili. / They didn't agree to servitude

W listopadzie, w listopadzie / In November, in November

Niepodległość wywalczyli. / They fought [and won] independence.

2. Kwitną wrzosy, pusto już. / Heather is blooming, it's empty already.

I ogniska wygaszone./ And the fires have been gone out.

Nie ma chłopców. W polu mgła. / There are no boys. There is fog in the field.

Każdy w swoją poszedł stronę. / Everyone went his own way.

Będą teraz godnie żyć. / They will now live in dignity.

Już nie trzeba poswięcenia. / No sacrifices needed anymore.

W domu kwiaty. Minął czas / At home there are flowers. Time has passed

Bólu, trwogi i cierpienia. / of pain, fear [or even terror] and suffering.

Ref.

W listopadzie, w listopadzie / In November, in November

Młodzi chłopcy nie czekali. / Young boys didn't wait

W listopadzie, w listopadzie / In November, in November

Młode serca Polsce dali. / They gave [their] young hearts for Poland.

Na więzienie nie przystali. / They weren't suitable for prison

Na niewolę nie zgodzili. / They didn't agree to servitude

W listopadzie, w listopadzie / In November, in November

Niepodległość wywalczyli. / They fought [and won] independence.

Jestem piwowarem domowym...

Listen to this award-winning homebrewer from the village of Wyłudki in the Podlasie region of Poland, and see how many words you can catch. 

In the first five minutes, more or less, I heard the following words, most of which you either know already or will be familiar (e.g., szok):

mieszkają, piwowar domowy, w Polsce, uczę, w szkole, uczniowie, przepraszam Panowie, rodzina, hobby, mała, komputer, Google, pisać, strona, czytać, szok, w domu, właśnie, z ekstraktów, sens, bardzo mi wtedy smakowało, słabe, w ogóle, czwartego marca 2008 roku, imieniny mojego taty, siódma, już, 376, pierwszym, jedenaście, Pilsner czeski, jesienią, kilka butelek, co mi tam szkodzi, zadowolony, konkurs, festiwal Birofilia, w Polsce, dzisiaj, tamten Pilsner, strasznie się cieszyłam, pierwszy sukces, mniej, pracownicy, piwo, kiedyś, godzina(mi), bardzo, fajne, miłe, produkcja, fermentacja, alkohol...

Jestem uczniem! Jestem uczennicą!

Jestem uczniem! Uczennicą! Nauczycielem! Nauczycielką!

Uczniowie i nauczyciele, Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, 

in Prużana, present-day Belarus. Pre-1939. Public domain. Własność publiczna.

Much of what we were doing yesterday in class had to do with the instrumental case (identified by the question words: kim? czym?).

The question would be:

Kim pan/pani jest? 
Who are you? (in the sense of profession, etc.)

Answer: Jestem studentem /studentką.   
               I am a student (m.)/student (f.).


student / studentka 

uczeń / uczennica = pupil (m., f.)


Amerykanin / Amerykanka 

Polak / Polka  z pochodzenia = Pole (m., f.) by descent


matka / ojciec = mother / father


nauczyciel / nauczycielka = teacher (m., f.)

prawnik / prawniczka = lawyer (m., f.)

tłumacz / tłumaczka  = translator (m., f.)


gospodynia domowa = housewife (no male equivalent - we could jokingly say "gospodarz domowy")

działacz polityczny / działaczka polityczna = political activist (m., f.)


pracownik / pracowniczka Amazonu, Google'a, itd. (= i tak dalej = etc.) = employee (m., f.)

kierownik / kierowniczka = manager, director, boss (m., f.)

emeryt / emerytka  - adjective: emerytowany/emerytowana = retiree (m., f.)



kierowca = driver (someone who drives), (m., f.)


piwowar domowy / piwowarka domowa = home-brewer (m., f.)

Jestem piwowarem domowym z Kiszyniowa.

Public domain. Własność publiczna.

amator / amatorka kina, muzyki, literatury pięknej, poezji, sztuki, itd. = film buff, music buf, literature buff, poetry buff, art buff, etc.

Mazurka

The Polish anthem (below) is called Mazurka Dąbrowskiego -- "Dąbrowski's Mazurka".

You probably ask -- who is Dąbrowski, and what is a mazurka? 

The title refers to General Jan Henryk Dąbrowski, who led the Polish Legions serving with Napoleon's army in Italy. The song was meant to rouse the soldiers' patriotism (Poland had recently ceased to exist) and boost their morale.

A mazurka is a Polish folk dance, whose name is taken from the word Mazur - which in the nineteenth century, I just found out in Wikipedia, actually referred to an inhabitant of the Mazowsze (in English: Mazovia) region, rather than the Mazury lakes region.

The mazurka is defined by its rhythm, with its emphasis on the third beat of a measure:

Autor: Hyacinth w anglo-jęczynej Wikipedii

Here is what appears to be an authentic folk performance of a mazurek, which took place at a folk dance competition. It was posted by Dom Tańca (Dance House), an organization founded in 1994 (so post-communist - after the period when folk culture was pretty much appropriated by the communist authorities) to promote the teaching of folk dances from Central Poland:

And here is another example posted by Dom Tańca -- from this example, we can see why people say that Mazurek Dąbrowskiego is actually too slow to be a true mazurek:

In the nineteenth century, folk dances became a part of high culture, too. Here is a performance of a mazurka in this context:

As performed by the famous Polish artistic folk ensemble Mazowsze.

The mazurka has also inspired many composers, including Chopin, whose mazurkas are one of my favorite things to play. And here is one of Chopin's mazurkas, as performed by Maurizio Pollini at Warsaw's Chopin Competition in 1960, when Pollini was eighteen years old:

Maurizio Pollini, piano

Frédéric Chopin, Mazurka in F sharp minor Op. 59, no. 3

Dzień Niepodległości - 11.11. + Hymn Narodowy (Mazurek Dąbrowskiego)

Grób Nieznanego Żołnierza (Tomb of the Unknown Soldier), 

Dzień Niepodległości, Warszawa, 2012

Autor: Patryk Matyjaszczyk, Wikimedia Commons

Harcerze (boy scouts), Dzień Niepodległości, Katowice, 2008

Autor: Lestat (Jan Mehlich), Wikimedia Commons

Dzień Niepodległości = Independence Day

niepodległość = independence

podległość = dependence

podlegać = to be under someone's rule

grób = grave (you know that one already!)

nieznany = unknown

znany = known

znać = to know

żołnierz = soldier

harcerz, harcerze = boy scout(s)

 Dzień Niepodległości, Katowice, 2008.

Autor: Lestat (Jan Mehlich), Wikimedia Commons

Dzień Niepodległości, Kraków, 2010: 2010 w Krakowie, 

Lekcja Śpiewania pieśni patriotycznych 

Autor: Luxetowiec, Wikimedia Commons

lekcja = lesson

śpiewanie = singing

śpiewać = to sing

pieseń = song

patriotyczny = patriotic

Lekcja Śpiewania pieśni patriotycznych: Lesson in Singing patriotic songs

Patriotic songs have a long tradition in Polish history -- under the Partitions, particularly in the Austrian partition, traditional patriotic hymns and songs were a very powerful tool to bring people together during a time when other forms of patriotic (or political) action was severely limited.

Święta: Dzień Wszystkich Świętych i Dzień Wszystkich Zmarłych

Dzień Wszystkich Świętych, Sanok, 1.11.2011

Autor: Silar, Wikimedia Commons

Dzień Wszystkich Świętych = All Saints' Day, 1.11.

Dzień Wszystkich Zmarłych = Day of All the Dead, 2.11., more commonly known as Dzień Zaduszny, (known by its diminutive nickname as Zaduszki).

cmentarz = cemetery
grób, groby = grave(s)

odwiedzać groby, cmentarz = visit graves, cemetery

chodzić na cmentarz, 

chodzić na groby = to go to the cemetery, go to (visit) graves

sprzątać = to tidy up
czyścić = to clean
kupować = to buy
kwiat, kwiaty = flower(s)
wieniec, wieńce = wreath(s)
znicz, znicze = candles (for cemetery use only)





Co robią Polacy pierwszego listopada?

Chodzą na cmentarz/na groby.
Odwiedzają groby/cmentarz.
Sprzątają groby.
Czyszczą groby.
Kupują kwiaty, wieńce.
Zapalają znicze.
Składają wieńce.

For a really good sense of the atmosphere during the day on All Saints' Day, before dusk falls and the cemetery lights up with hundreds of beautiful candles, take a look at the many photos here of people cleaning graves.

Or you can click below on this sample of those photos of people cleaning to get to the entire page:

Then after the work is done and night falls, it is time to light the candles:

Znicze, Sanok, 1.11.2011

Autor: Silar, Wikimedia Commons

The spiritual and family element is obviously important, but so is the cleaning!

PRZED i PO / BEFORE AND AFTER

"well-tended grave.lublin.pl":

"GRAVE CLEANING WROCŁAW:

There is even an article on the "good business" nowadays of cleaning graves (this was not the case when I lived there until 2003!):

Interesy na cmentarzu. Sprzątanie grobów to znakomity biznes - gs24.pl
Profits at the cemetery. Cleaning graves is a great business.

60 zł kosztuje zlecenie firmie usługi sprzątania płyty nagrobnej pojedynczej ... zagospodarowanie terenu wokół grobu i jego pielęgnacja cena do uzgodnienia - It costs 60 zł to have a cleaning company clean a single tombstone... tidying up the area around the grave and its care price to be negotiated...

Dzień Wszystkich Świętych, Sanok, 1.11.2011

Autor: Silar, Wikimedia Commons

For more beautiful photos from All Saints' Day in Sanok in 2011, look here.

Piosenka na listopad: Zła pogoda

This is a song that preschoolers sing in Poland - the first version on the top is so you can hear the words, the second version below the text is so you can see an authentic Polish preschool performance!

Zła pogoda, kapie woda, / Bad weather, water is dripping 

kapie z nieba, kap, kap, kap. / dripping from the sky, drip, drip, drip

A w kaloszach do przedszkola / And in galoshes to preschool

idą dzieci, chlap, chlap, chlap! / kids are going, splash, splash, splash

Kap, kap, kap, / drip, drip, drip

kap, kap kap, / drip, drip, drip

idą dzieci, / kids are going 

chlap, chlap, chlap! / splash, splash, splash

Kap, kap, kap, / drip, drip, drip

kap, kap kap, / drip, drip, drip

idą dzieci, / kids are going 

chlap, chlap, chlap! / splash, splash, splash

klaszczemy = we clap
tupiemy = we stomp

Babie lato / spider web season (i.e., Indian Summer)

Autor: Józef Chełmoński (1849–1914) 

Babie lato, 1875

According to the PWN dictionary, in addition to meaning "Indian summer",  babie lato does refer to the spider webs (gossamer) that apparently float in the air during the early autumn:

babie lato «nitki pajęczyny unoszone przez wiatr w pogodne dni wczesnej jesieni; też: takie dni wczesnej jesieni»

babie lato "the threads of spider silk that are carried by the wind during fair weather in early autumn; also such days in early autumn"

Although I didn't realize that there was such a thing, apparently we have the same exact thing in English:

gos·sa·mer
noun

a fine, filmy substance consisting of cobwebs spun by small spiders, which is seen especially in autumn.

Babie is also the adjective for a colloquial word for "woman", baba, so the term for Indian summer can also be interpreted as "women's summer". 

It's a bit confusing to me which came first, and whether it should really be called spider-silk summer or women's summer, so I think I'll stick with the image of spider webs and call leave it at that...

Pogoda w listopadzie: przysłowie / saying

Deszcz z początkiem listopada, mrozy w styczniu zapowiada.

Zamek Kiszewski, 3.11.2013
Autor: Stako, Wikimedia Commons

Rain in early November means frost in January.

Pogoda

Listopad

Dzisiaj mamy drugiego listopada 2016 roku. 

listopad = November



Na jesieni opadają liście. = In autumn, leaves fall.

listopad comes from leaves falling (list is related to liść, leaf, and pad is from "to fall" - in Czech, listopad is November, too, and list in Czech = leaf)


Pogoda

Jaka jest dzisiaj pogoda? What is the weather today?

Jaka była dzisiaj pogoda? What was the weather today?

Jaka była wczoraj pogoda? What was the weather yesterday?

Jaka będzie jutro pogoda? What will the weather be tomorrow?

Jaka jest pogoda na jesieni? What is weather like in autumn?
    - na jesieni = in autumn ("on autumn")

(Answer JAKA question with feminine adjective, because you are being asked about feminine noun POGODA.)

Example: Dzisiaj pogoda jest zła. Pada deszcz i wieje.

dobra = good
zła = bad

pada (deszcz) = it is raining ("it (rain) falls")
pada śnieg = it is snowing
wieje = it is windy ("it is blowing")

mróz = freezing weather

Dużo pada. It is raining a lot.
Silno pada. It is raining hard. (silno = strong)
Silno wieje. It is very windy.

You go outside and it is raining hard (like we did after class), and you exclaim:
JAK PADA! (How it is raining!)

Jak jest dzisiaj? What is it like today? (Answer JAK question with ADVERB, or noun.)

Examples: Dzisiaj jest zimno.
                  Dzisiaj jest mgła.
                  Dzisiaj jest mżawka.


zimno = cold
chłodno = cool
ciepło = warm
gorąco = hot

mżawka = drizzle
mgła = fog
pochmurno = cloudy (chmury = clouds)
mokro = wet
wilgotno = damp
    wilgoć = damp(ness)!  (Remember to have a disgusted look on your face when mentioning this! Think black mold!)

Zimno mi.  = I am cold. ("It is cold to me.")
Ciepło mi. = I am warm.
Gorąco mi. = I am hot.  (Don't say "Jestem zimny/-a ciepły/-a gorący/-a" in Polish!)

Planty (park), Kraków, 28.10.2010

Autor: Ferdziu, Wikimedia Commons

Piosenka dla Was: Już taki jestem zimny drań

Piosenka z filmu: Pieśniarz Warszawy (1934)
Autor tekstu: Jerzy Nel/Ludwik Starski
Kompozytor: Henryk Wars


Moja niania nad kołyską
Tak śpiewała mi co dzień,
Że zdobędę w życiu wszystko
I usunę wszystkich w cień.
No i prawdy była blisko,
Ale w tym jest właśnie sęk,
Że chodzę sobie, nic nie robię
I to jest mój wdzięk

Refren x 2:

Już taki jestem zimny drań
I dobrze mi z tym, bez dwóch zdań,
Bo w tym jest rzeczy sedno,
Że jest mi wszystko jedno,
Już taki jestem zimny drań.




Mieczysław Fogg's version (1960? notice his pronunciation of the letter Ł):

Posłuchajcie mej piosenki
I o litość błagam was,
Rzewne tony, rzewne dźwięki
Wzruszą marmur, beton, głaz,
Czy do wyciągniętej ręki
Wpadnie grosz, czy złotych sto,
Mnie nie zależy, bądźmy szczerzy,
Grunt, by jakoś szło.

Już taki jestem zimny drań
I dobrze mi z tym, bez dwóch zdań,
Bo w tym jest rzeczy sedno,
Że jest mi wszystko jedno,
Już taki jestem zimny drań.

Moja mama nad kołyską
Tak śpiewała mi co dzień,
Że zdobędę w życiu wszystko
I usunę wszystkich w cień.
A że prawdy była blisko,
To w tym jest właśnie sęk,
Że chodzę sobie, nic nie robię
I w tym jest mój wdzięk

Już taki jestem zimny drań
I dobrze mi z tym, bez dwóch zdań,
Bo w tym jest rzeczy sedno,
Że jest mi wszystko jedno,
Już taki jestem zimny drań.